Ἀνταποκρίσεις. Ἡ ἑλληνικὴ ταυτότητα τῆς ξένης λογοτεχνίας

Description

Στὸν μετὰ χεῖρας τόμο συστεγάζονται ἕντεκα ὁμόκεντρες μελέτες τῆς τελευταίας δεκαετίας. Στὴν οὐσία, ἀποτελοῦν τὰ κεφάλαια προδιαγεγραμμένης πραγματείας, ποὺ ἔλαβε τελικὰ τὸν τίτλο Ἀνταποκρίσεις καὶ τὸν ὑπότιτλο «Ἡ ἑλληνικὴ ταυτότητα τῆς ξένης λογοτεχνίας», μέσα στὸ πλαίσιο τῆς ἐν ἐξελίξει συστηματικότερης δοκιμῆς γιὰ τὴν σύνταξη μιᾶς ἱστορίας τῶν ἑλληνικῶν μεταφράσεων τῆς ξένης λογοτεχνίας. Ὁμολογῶ ὅτι ὁ ὅρος ἀνταποκρίσεις εἶναι ἕνα εἶδος ἐσκεμμένου μεταφραστικοῦ δανείου, γιὰ νὰ στοιχίζεται μὲ τὸ κέντρο τῶν μελετῶν αὐτῶν ποὺ εἶναι ἡ μετάφραση. Ὁ ἑλληνικὸς ὅρος ἀνταποκρίνεται πρὸς τὸ πνεῦμα ποὺ διέπει τὶς μελέτες τοῦ τόμου, οἱ ὁποῖες ἔχουν σκοπὸ νὰ παρουσιάσουν μερικὲς διαδρομὲς καὶ ὄψεις τῆς δεξίωσης τῆς ξένης λογοτεχνίας ἀπὸ τὸν νέο ἑλληνισμό. Αὐτὸ ἀκριβῶς ἔρχεται νὰ διευκρινίσει ὁ ὑπότιτλος: πῶς δηλαδὴ ἐγκλιματίζονται στοιχεῖα ξένων πολιτισμῶν καὶ ἀποκτοῦν ἑλληνικὴ ταυτότητα μέσῳ τῆς μετάφρασης, ἡ ὁποία, οὕτως ἢ ἄλλως, ὑπῆρξεν ἀνέκαθεν τὸ ἀπαραίτητον «ἀλειπτήριον» γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῶν ἐθνικῶν λογοτεχνιῶν καὶ τὴν προαγωγὴ τῶν πολιτισμῶν. Ὑπὸ αὐτὲς τὶς προϋποθέσεις, οἱ μεταφράσεις ὡς διαπολιτισμικὸ φαινόμενο ἀνήκουν ἐξίσου στὸν πολιτισμὸ – πηγὴ καὶ στὸν πολιτισμὸ – στόχο, στὸν ὁποῖο ἐνσωματώνονται καὶ ἀποτελοῦν μέρος τῆς κληρονομιᾶς του. Ἔτσι, λοιπόν, τὰ φαινόμενα ποὺ ἀποτελοῦν ἀντικείμενα τῶν ἐπιμέρους μελετῶν ἐξετάζονται μέσα στοὺς ὅρους τῆς ἱστορικῆς συγκυρίας καὶ τῶν πολιτισμικῶν συμφραζομένων, ποὺ ὑπαγόρευσαν τὴν πυκνὴ ἢ σπανιότερη μεταφραστικὴ παρουσία, τὸν ρόλο καὶ τὸν σκοπὸ τῶν μεταφραστῶν, ἀλλὰ καὶ τὴν γλώσσα καὶ τὴν ρητορικὴ τῶν μεταφράσεων, ἐντέλει τὶς «ἀνταποκρίσεις» σὲ αὐτὸ τὸ πολιτισμικὸ δοῦναι καὶ λαβεῖν.